VIDEO 🎥 

Artist video, featuring Özlem Günyol and Mustafa Kunt as they discuss their creative processes and artistic practices related to their Upfalling Ones exhibition at Dirimart Dolapdere

VIDEO 🎥

“Bildik Bilinmeyenler: Özlem Günyol ve Mustafa Kunt”
Duygu Demir moderatörlüğündeki bu konuşmada Özlem Günyol ve Mustafa Kunt sergideki iki iş ve onlarla çeşitli akrabalıkları olan diğer üretimlerinden bahsederken birlikte çalışmak ve varolan formlardan türeyen soyutlama çeşitlerinden de bahsedecekler.

Interview; Hortense Pisano

https://needartnow.de/herself-himself/

The two Frankfurt artists Özlem Günyol and Mustafa Kunt talk in an interview about their latest work and how the pandemic has surprisingly changed their approach. We present the work here in advance.

Dear Özlem, dear Mustafa, what are you working on right now?

At the moment, we are working on two projects that are related to the human body in different ways. While one of the projects deals with the body’s relation to outer structures, the other examines the body itself as a central theme.

The second one is almost finished, which is a self-portrait project that consists of two stencil rulers which are made out with the cross-sections of our bodies from top to the bottom. The project is called “Herself/Himself” and it is about the experience of isolation.

We were in Izmir, Turkey as the pandemic started to spread in Europe in March 2020. As the borders closed, we had to extend our stay in Izmir until the end of June 2020. During this period, especially the first 3 months, we had to go into lockdown. Not being able to go out, except for shopping once every two weeks, was almost like an experiment on the self.

As we are in constant communication with our surroundings, the experience of very limited interaction with others – both visually and tactilely, didn’t just create a distance to the other things but as well as to the self. With limited interaction, most of the definitions of the self that are created by the relations with the surroundings got lost. Paradoxically, this happened at a time when we were by ourselves more than ever.

Herself/Himself” is an outcome of this paradoxical situation. It attempts to reposition one’s self in new circumstances and underlines the isolation by materializing the body. This repositioning creates a space to contemplate whether the new circumstances provide a closer look or further distancing of understanding ourselves.“

Sketches of the project
Herself / Himself, 2020-21

Does the pandemic change your work? If yes, how? And if not, why not?

The pandemic has changed the way we live life. First, it has slowed down everything. In our case, the studio work is needed when it comes to finalizing the work. The creation part is almost always connected to the things happening around us. So, limited interaction changed the way we work as well.

Things change and continue in new directions all the time, however this time, the difference was having had an experience in a collective level. We’ll see the effects of this collective experience on our work in time.

The reopening of museums and exhibition halls could be an opportunity to rethink the exhibition practice. What would you like to see change as you would like?

We expect that these institutions don’t just continue with their programs when things start to get back to normal, but also make a room to think on the effects of this collective experience.

I find, on the one hand, you have found a new language to express yourself: parts of your own body are “processed”. Using your own body as material is something new, isn’t it?

Yes, materializing our body in this way is something very new in our work, however our approach is quite similar to our work in general. There are some early works as well, where we had used our bodies directly during the school days.

What process is documented in the two photos? What are the dimensions and what kind of material is used? Are the depicted drawings the body measurements, and dimensions? Have you transferred these then to the rulers?

At first, we took the cross-section moulds of our bodies from top to the bottom using  plaster as our material. Then these moulds were used to make the drawings of the cross-sections. Afterwards, these drawings were scanned, brought together in a computer program and then used to make the vector drawings. The vector files are used to make the final design of the rulers.

Are these rulers the final work ? How would you show this work later in an exhibition?

Side by side on the wall.

This way of measuring and taking measurements fits very well with the conceptual approach of your work.

Yes, there are multiple pieces of work that we have made with the idea of measuring or scaling.

PODCAST 🔊

KARANTİNA sunarProgram: Bizi Biz Yapan 90’larSöyleşi: Özlem Günyol & Mustafa Kunt 15.02.2020

KARANTİNA, 2020 sezonu için 90’lara yeniden bakmayı amaçladığı program süresince gerçekleştirdiği söyleşi ve buluşmaları, “Kuşaklararası 90’lar” başlığı altında podcast olarak izleyiciye açıyor.Program lansman etkinliğinde Özlem Günyol ve Mustafa Kunt ikilisinin katılımıyla gerçekleşen “Konuklarla 90’lar” söyleşisi podcast olarak anchor.fm ve spotify.com profilimizde. Bu söyleşide ikilinin 1990’lardan 2000’lere değin sanatsal pratiklerini ve eğitim süreçlerini kişisel hikayeleri eşliğinde dinliyoruz. Günyol ve Kunt, Ankara Hacettepe Üniversitesi’nden Frankfurt Städel Sanat Okulu’na, dostluklara, tanışıklıklara ve hoca öğrenci ilişkilerine değinip, Ayşe Erkmen atölyesi ve Frankfurt sanat ortamından söz ediyorlar.

Fotoğraflar: KARANTİNA Arşiv *”Kuşaklararası 90’lar” projesi KARANTİNA bileşenleri Kendine Ait Bir Oda, 6x6x6 ve Dahili Bellek’in ortak yürüttüğü 2020 yılına yayılan Bizi Biz Yapan 90’lar programı kapsamında geliştirilmiştir. **”Kuşaklararası 90’lar” Kültür İçin Alan fonu tarafından desteklenmektedir.***KARANTİNA, Sanat İnisiyatifleri Sürdürülebilirlik Fonu 2019-2020 kapsamında SAHA tarafından desteklenmektedir.

—-English—-

KARANTINA announces the meetings and conversations, held as a part of its 2020’s program revisiting and discussing the 90s, as podcasts within the scope of the “Intergenerational 90s” project.Our launch event “ ‘90s with Guests”, which took place with the participation of Özlem Günyol and Mustafa Kunt, is now available on anchor.fm and spotify.com.In this talk, the duo converse about the transition from the 1990s to the 2000s; their artistic practices, and education along with their personal stories: From Hacettepe University in Ankara to Städel Art School in Frankfurt; on friendships, acquaintances and student-teacher relationships; about Ayşe Erkmen’s workshop and the art scene in Frankfurt…

Photo credits: KARANTINA Archive*”Intergenerational ‘90s” is developed and co-curated by KARANTINA’s components Kendine Ait Bir Oda, 6x6x6 and Dahili Bellek within the scope of the 2020’s program “90’s That Made Us”. **“Intergenerational ‘90s” project is supported by Spaces of Culture. ***KARANTINA is supported by SAHA as part of Art Initiatives Sustainability Fund 2019-2020.

Video 🎥

Söyleşi ve kitap tanıtımı; Özlem Günyol–Mustafa Kunt ve Fulya Erdemci

20 Şubat–30 Mart tarihleri arasında Dirimart’ta Ses-li Harfler | Ses-siz Harfler başlıklı sergileri yapılan Özlem Günyol–Mustafa Kunt, Fulya Erdemci ile 23 Mart’ta sanatsal üretimlerine dair en kapsamlı yayının da tanıtıldığı bir söyleşi yaptılar.

Conversation and book launch; Özlem Günyol–Mustafa Kunt ve Fulya Erdemci

Having their Ses-li Harfler | Ses-siz Harfler exhibition held on February 20–March 30 at Dirimart, Özlem Günyol– Mustafa Kunt had a conversation with Fulya Erdemci on their new book, the most extensive publication covering their artistic practice to date, on March 23.

Review by Matt Hanson

Review by Matt Hanson

Published at 16.03.2019 00:53
ISTANBUL

Daily Sabah
https://www.dailysabah.com/arts-culture/2019/03/16/duo-of-deconstruction-ozlem-gunyol-and-mustafa-kunt

Duo of Deconstruction: Özlem Günyol and Mustafa Kunt

“There Are Things You Don’t Know That We Know” (2019) by Özlem Günyol and Mustafa Kunt, print on newsprint, 66.2 x 1820 cm.

‘Ses-li Harfler / Ses-siz Harfler’ is Turkish for ‘letters with sound, letters without sound,’ or vowels and consonants. It is the untranslated title of the current exhibition by Frankfurt-based artist duo Özlem Günyol and Mustafa Kunt, who critique media and currency with linguistic inventions. On March 23, they will speak at Dirimart during a book launch

If all of language, and text in particular, is two-faced, or multifaceted in a duplicitous sense, then its writing, reading and interpretation is essentially a creative act. When the Algerian-born French philosopher Jacques Derrida formulated his critique of 20th century Western thought, coining the term deconstruction, he emphasized the underlying problems of language, and in doing so, sought to demystify the enduring questions of immigration and the nation-state. As the son of Arabic-speaking Jews, he came of age during the epoch-making era of postcolonial liberation in North Africa, and would draw from its intellectual movements to inform the revolutionary principles of reason and dialectic that run through his often opaque work.

By the end of 1990s, a quarter century after the book “Of Grammatology” launched Derrida into the status of academic iconoclast, a pair of sculpture students from Haceteppe University in Ankara went to the Stadelschule in Frankfurt, and considered making art based on themes that Derrida had long posed, and which continue to overwhelm Europe and the world. They did it their way, in the manner of a spatial interrogation, with the meaning and condition of space as a conceptual phenomenon. They began to reconfigure the syntax of emptiness and occupation in countless art halls and public venues, often moving between German and Turkish cultures, working through the languages, geographies and societies of the two peoples whose peoples, lives and histories are profoundly intertwined.

The gallery and its double

Where the last days of winter rain down through the grit of roadways and neighborhoods under construction from Taksim to Dolapdere, a pivotal standoff in the art history of Istanbul is taking place. Dirimart stands sleek, housed in a corporate building, flagged by a yellow “D” formed of a bracket and parentheses. It is down the street from the world-class Pilevneli, and will be next door to the new museum project by Arter, slated to open in September of 2019, which will fundamentally redraw the art map of the city. Amid the complex of coffee breaks and office humdrum, its heavy glass door swings out to reveal an untitled artwork by Özlem Günyol and Mustafa Kunt that sets the tone for their distinctive, contemporary ideas and aesthetics.

“Untitled” (2019) appears like a string theory of constellations quite beautifully resembling the cosmic microwave background that radio astronomers detected in 1964, leading to the earliest evidence for the Big Bang. 225 centimeters wide, the inkjet print on Ultra Smooth 305g/m2 Hahnemühle Photo Rag paper conveys clustered galactic visions of the universe described, expanding from the rich complexities at its center to the more vacant perimeter. It imprints a wordless alphabet of digital type, a critical experiment in asemic writing, a postmodern calligraphy delicately maneuvered across a meticulously crafted field of linear abstractions.

“Untitled” (2019) by Özlem Günyol and Mustafa Kunt, inkjet print on hahnemühle photo rag ultra smooth 30/ g/m2, 150 x 225cm.

But there is a clear intent, an absolute meaning, and direct reference to the world and its unavoidably real, inevitably human imperfection in “Untitled”. For all of the elegance, the exotic refinement of digitized art in the rigorous hands of Günyol and Kunt, the piece speaks to the social ill of total silence, of an untold blackout that, as depicted in the work, backdrops the chaos of scrambled communications. The causes and effects of manufactured incomprehensibility represent an aspect crucial to social development within bounded territory in the 21st century.

The emergence of real Orwellian doublespeak is generally confined beyond the rising, landlocked walls of North America and the EU. Its ideals of democracy and humanitarianism defy the first law of thermodynamics, made up out of thin air, they simultaneously self-destruct when transplanted with ulterior, pseudo-imperialistic motives. And conversely, within the murmuring heart of Western civilization, the prescient discourse of Aldous Huxley bears fruit as media saturation fulfills the same goal of miseducation and distraction in the public sector. In line with the trickster mentality of contemporary art, with its masked concepts and deceptive magic, the soundless and audible are visualized with the clearest focus on Dirimart’s main gallery floor.

The letter and its power

Individuated vowels and consonants float in a virtual area from the digital video projection, “Prohibited Letters,” which contrasts with “Untitled” by its whiteout background. Turkish letters seem to drift aimlessly, out of context, behind the veil of mere appearances. The letters are meaningless when separate, yet they threaten to come together to form words with the potency to catalyze irreverent social action. Last year, from March 29 to September 28, the duo intervened at Yanköşe, a not-for-profit art platform visible at Istanbul’s tramline terminal station in Kabataş. It was their most recent public project, for which they displayed a piece titled “SEPARATELYTOGETHER”, consisting of textual rearrangements drawn from the latest Constitution of the Republic of Turkey.

As the mad genius of French letters, Arthur Rimbaud, once inked, “A poet makes himself a visionary through a long, boundless, and systematized disorganization of all the senses.” A twin romance of disillusion and goodwill pervades the Dada poetics of Günyol and Kunt, as in the spirit of the deconstructionist, uniquely equipped with the mind for applied sociocultural criticism. With an almost scientific, truely crafted grasp of material and the physical elements of power, they retain a creative optimism enough to experiment confidently, toward a revision of the basic forms that comprise the traditions, patterns and motifs of human behavior and its establishment. “Prohibited Letters” points to the indefinite and unresolved state of having been scattered, like dust particles in the wind, yet to reconvene with any discernible unity and sense. Its isolated letters hover suspended, singled out in unceasing motion, haphazardly independent, like that of the general public unleashed at a party, a mall, or museum. They wander busily, groundless and displaced, bouncing off the impermeable edges and back into the center, on repeat, autopiloted. Such unthinking status quo shifting through open space is transformed by Günyol and Kunt, from what looks like emptiness into a raw expression of freedom.

“Prohibited Letters” (2019) by Özlem Günyol and Mustafa Kunt, digital video.

Disciplined as traditional, academic sculptors, yet dampened by material and social limitations in Ankara, the duo found promise in Germany. Inspired by trans-media approaches, they stood on the shoulders of giants. Günyol studied under Ayşe Erkmen, the preeminent Turkish sculptor who is currently exhibiting three video works from the 2000s at Ariel Gallery under Riverrun cafe in Istanbul. In turn, Kunt studied under the legendary German photographer Wolfgang Tillmans, who compelled him to problematize and interact with his surroundings. Viscerally immersive with the local architecture, Günyol and Kunt repurposed the lone, unfinished pillar at Dirimart for “Deadlock” (2019), sculpting the words, “known” and “unknown” in metal around its corners, always a few letters out of sight, triggering endless avoidance.

The art and its makers

Günyol and Kunt made the seven artworks in the largest exhibition hall at Dirimart within the year for what is their second solo show together in Istanbul. Its trajectory encompasses the breadth of the Turkish media landscape with the complementary pieces, “There Are Things You Don’t Know That We Know” (2019), and “M” (2019), the first of which spells out its Turkish title letter by letter, “B-İ-L-D-İ-Ğ-İ-M-i-Z-İ-B-İ-L-M-E-D-İ-Ğ-İ-N-İ-Z-Ş-E-Y-L-E-R-V-A-R.” Each letter of the word is framed by layered sheets from a different Turkish newspaper, representing the spectrum of national biases. The pages adhere to the same sequence lengthwise as by depth, meaning that the spelling can be read horizontally as displayed and by flipping the top page. The length of the word reflects the agglutinative structure of Turkish. Its semantic construction comments on the nature of selective knowledge in the work of artists and writers. “M” refers to the word media, and also the Turkish for headline, “manşet”. It showcases the painstaking research that Günyol and Kunt executed to convey a theme through an exhaustive catalog of word usages drawn from the front page headlines of newspapers for an entire year. Similarly, in 2006, the artist duo employed another protracted word when they strung up the one-word question as a temporary logo on the exterior of a Dresdner Bank which, in the original Turkish, read as, “Avrupa-lı-laş-tı-r-abil-di-k-leri-m-iz-de-n-mi-sin-iz?”. It translates, “Are you one of those who we were able to become European?” With ample self reflection, the transnational art of Günyol and Kunt realizes the creation of knowledge as the answering of questions that go unasked because they are rather left unknown.

VIDEO 🎥

Özlem Günyol-Mustafa Kunt’s exhibition titled “Ses-li Harfler I Ses-siz Harfler,” held at Dirimart Dolapdere between February 20 and March 30, 2019.

Röportaj; Ali Gazi

Bu röportaj Istanbul Art News
Şubat 2019 sayısı için Ali Gazi ile yapılmıştır.

Sorular sordukça fazlalıklar kendiliğinden gidiyor

Dile ve onun temel öğeleri olan ses ve harflere vurgu yapan “Ses-li Harfler | Ses-siz Harfler” serginizin çerçevesini açar mısınız?

Mustafa Kunt (M.K.) : “Ses-li Harfler | Ses-siz Harfler” sergisi için yaklaşık 6 aydır çalışıyoruz. Çalışma başlangıcında bizim için belirli bir tema yoktu ve başlık daha sonra ortaya çıktı. İstanbul’da ki ikinci kişisel sergimizi yapıyor olacağız. Yurtdışında yaşamamıza rağmen gazeteler, haber ve tartışma programları olsun farklı mecralardan gündemi yakından takip ediyoruz. Yaklaşık 2 yıldır da nedense Özlem’le birlikte programları izlememeye ve gündemi takip etmemeye başladık.

Özlem Günyol (Ö.G.) : Çünkü gitgide bilgi kaynakları eksilmeye başladı. Daha önce çok sayıda ve farklı kaynaklardan beslenirken zamanla alternatifler azalmaya ve yaşadığımız “sessizleşen harfler” gibi “bilgi edinememe” haline dönüşmeye başladı. Fakat giderek kaynaklar azaldı! Hemen hepsi koro halinde, birden aynı şeyleri söylemeye başlayınca, teker teker ve yoğun takibin anlamı kalmadı. Yani onlar azaldılar aslında biz azalmadık! Yine de sergi için, uzakta olmak ve kendi günlük hayatımız içinde yaptığımız gibi sürekli bir “takipte olma halinden” çıktık yola. Konuşanlar, konuşamayanlar, çok veya az konuşanlar gibi ses ve sessizlik etrafında şekillenen işler çıktı ortaya. Yine de takibi bıraktığımız zamanlarda, bunun bir projeye dönüşmesi gibi bir fikrimiz yoktu. Zamanla ve bilinçsiz bir şekilde kendiliğinden oluştu diyebilirim.

M.K. : Tabi bu noktada 2 yıl öncesine kadar hemen her kaynağı takip ettiğimiz dönemde hiçbir şekilde eser yapmamıştık. Üretmek için bir bekleme-beslenme süreciydi. Fakat sonrasında böyle bir sergi kurma fikri tek bir eserle başladı, o bir diğerini doğurdu ve böylece devamı geldi.

Sergide karşılaşacağımız eserlerinizden bahseder misiniz?

M.K. : Sergi iki farklı mekan olarak kurgulanıyor. Galerinin ana mekanında bizi siyah bir kaide üstünde minimal ve soyut görünümlü çelik bir büst karşılıyor. Renato Bertelli’nin 1933 tarihli “Continous Profile” isimli yapıtını yorumluyoruz. 360° dönebilen profiliyle, onu her yöne bakan, her şeyi gören ve dolayısıyla da etrafındaki her şeyi kontrol edebilen tanrısal bir göz olarak tasvir eden orijinal iş, “Il Duce”ye sunulduğunda büyük beğeni kazanmış, öyle ki faşist lider bu büstün resmi büstü olarak çoğaltılmasını emretmiş.

Ö.G. :Mr. Bertelli, you are right. The profile still continues.”  adlı işimiz orijinal eserin ismine bir cevap olarak üretildi diyebiliriz. Çünkü bu kafa yapısı potansiyel olarak halen var ve devam ediyor. İşin teknik olarak tornada “döndürülerek” üretilmesi de bir örtüşme yaratıyor. Etrafında dönen, döndükçe hızlanan ve hızlandıkça insani doğasından çıkıp makineleşen soğuk bir yapı var. Dolayısıyla asıl eserde belki provokatif olan yön, bizim yorumumuzda anonim ve parlak bir kafatası olarak ele alınıyor.

“Cezalı Harfler”  2018 yılının 1 Mayıs’ında valilik tarafından sokağa çıkması yasaklanmış olan sloganlardan yola çıktı. Videoda yasaklanan harf gruplarının organize olarak bir araya gelememelerini ve durmaksızın gezinmelerini görüyoruz. İş kısaca harflerin her an birleşerek kelimelere, kelimelerin ise cümlelere dönebilme potansiyelini irdeliyor.

Ana mekanda altı tane yeni eser var ve işler genel anlamda dilin sembolizmini devam ettiriyor. Mesela 10×15 cm gibi küçük bir sözlük formatında tasarladığımız “M” işinde 2018 yılı boyunca Türkiye’de basılan yüz bin üzeri tirajlı ilk 13 ulusal gazetenin manşet ve birinci sayfa haberlerini günbegün tarayarak çıkardığımız sözcükler havuzundan 365 sayfalık bir günlük oluşturduk. “M” aynı zamanda medya, manşet, manipülasyon gibi kavramlara da referans bir eser çünkü kurum vb. muhataplarını kaldırdığımız, sadece kelimelerin olduğu bir çalışma.

M.K. : Bu yönüyle belirsiz ve anonim bir yapıda ve algılayanın taraf olmasını ortadan kaldıran hatta belli belirsiz “tedirginlik” veren bir iş oldu. Aslında serginin çerçevesine uygun olarak “çok konuşulanlar”dan yola çıkıp “çok konuşan” veya “çok konuşturulan” bir eser bu. Her sayfada süzgecimizden geçirerek belirlediğimiz bir başlığın altındaki kelimeler, gündemi izleyenlerin fark edeceği-okuyabileceği bir çalışma oldu.

Deadlock” işinde, galerinin ortasındaki kolonun etrafında dönen “KNOWN – UNKNOWN” kelimeleri yer alıyor. Sütunun dört köşesini kullanmak için özel olarak “O” harfinden kırılarak yerleştirilmiş eser, karşıdan kelimenin tümünü göstermeyen, etrafında döndükçe yeni anlamlar oluşturan ve bu nedenle insanı “çıkmaza” da sokan bir iş. Çapraz açılardan bakıldığında bağlanan ve oyunlu bir havası olan bir eser bu. 2002 yılında Donald Rumsfeld’in Irak’ta bulunduğu iddia edilen silahlar sorulduğunda verdiği “çok şey söyleyip hiçbir şey söylemeyen” cevaptan hareketle üretildi. Bu tip söylemlerin bir açıklama yapmadan bir tür atmosfer veya ortam yaratarak yapılanların bahanesi olarak kullanıldığını da söyleyebiliriz.

“Bildiğimizi Bilmediğiniz Şeyler Var”  ise, farklı gazete isimlerinden harfleri kurulan yeni cümlenin malzemesi olarak kullanıyor. Polisiye bir kurgu gibi farklı harf karakterlerinin dizilmesi, failin iz bırakmamak için el yazısını kullanmayışını hatırlatıyor.

Ayrıca galerinin özel gösterim alanında “soyut ve her şeye dönüşebilen” paranın konu edildiği, madeni paraların temsili resimlerini içeren “Maddesel Resimler” serisi ne anlatıyor?

Ö.G. : 2018’in Ağustos ayında Frankfurt’ta yer alan ve işi para olan Essen Eyaleti Yüksek Finans Merkezi’nden bir sergi teklifi aldık. Para tabi ses ve dil gibi çok simgesel ve tamamen kurgusal bir şey. Bizim bütün eserlerimiz adeta birbirlerinden, kendi “geçmişlerinden” referansla üretiliyor diyebiliriz. Ardışık birbirini takip ederek değil de geriden hareketle çıkıyor. Hatta para üzerine yaptığımız ilk iş olan Untitled (money), 2012’de aldığımız Ars Viva ödülü nedeniyle olmuştu. Ödül alan sanatçılardan bir de edisyon üretmeleri isteniyor, biz de edisyon ve değer üzerine düşünen, sanat eseri ve değerine (estetik ve güce) göndermeleri olan minimal bir iş üretmeye karar vermiş ve en küçük para birimi olan 1 Cent’in malzemelerini en büyük madeni para birimi olan 2 Euro oranında (200 adet 1 cent) metal plakalar olarak kestirmistik. O dönem Contemporary İstanbul Fuarı, edisyon bölümü için 1 liranın bileşenlerini de toz şeklinde ürettiğimiz bir çalışmamız olmuştu.

M.K. : Bu noktada tabi mekan klasik bir sergi mekanı olsaydı işleri atölyemizden taşıyabilirdik. Fakat özel bir yer olduğu için mekana bir müdahalemizin olması gerekiyordu. Oraya özgü bir iş üretmek anlamında, paranın bizim bildiğimiz değerinin karşılığı olarak değil, madde olarak yüzdesi ve görüntüsünü resmetmeye karar verdik. Madeni paraların yapımında kullanılan demir, çelik, bakır, nikel, alüminyum, çinko, kalay gibi malzemelere ait metal tozlarını birleştirici şeffaf bir malzemeyle karıştırarak kağıt üzerine taşıdık. Bu metallerin resim yüzeyinde işgal ettikleri alanlar söz konusu madeni parada kullanıldıkları oranlar kadar.

Konunun maddesellik boyutu ve aktarımında kullandığımız, soyut, yapısalcı sanat yaklaşımları ile ekonomi ve güç ilişkileri arasında kesişim noktaları yaratan estetik bir deneyim ortaya çıkarttık.

Konular anlamında dil, aidiyet, kimlik ve daha pek çok dinamik mevcut. Bu ve benzeri konular eserlerinizde belirli arketipler olarak mı işleniyor?

Ö.G. : Arketip bağlamında bunlar bizim tercihlerimiz değil. Genel ve üzerinde çalışalım diye seçtiğimiz özel konular yok. Ne yaşıyoruz diye düşünüyor ve onun üzerinden ilerliyoruz. Tıpkı konuşmamız gibi, bunlar kısaca bizim yaşamımız. Bilerek seçip ilerlemekten ziyade, günlük hayatımızda karşımıza çıkan “ilgi gösterdiğimiz” şeyler. Her şey olup biterken kişisel pozisyonumuz ve ne yaptığımız çok önemli. Örneğin büyük bir göç olayı gerçekleşirken birebir çalışma yapsaydık insan veya sanatçı bağlamında tam olarak ne yapmış olurduk? diye etik sorular sormak durumundayız.

M.K. : Hatta malzeme ve form açısından da belirli şeylere yoğunlaşmamız veya çözüm üretmemiz de söz konusu değil. Önceden tasarladığımız yapı ve süreçler yok. Belirgin bir kararlılıkla hareket etmiyoruz. Sadece bahsettiğimiz bir mesafeden bakıyoruz. Bir şey üretmeye başladığımızda bizi etkileyen şey illa ki hayatımızda karşılığı olan bir şeylere denk geliyor ve uzun süre araştırmalar yaparak çalışıyoruz. Öyle ki bazen ayları bulan çalışma sonunda üretmeyip rafa kaldırdığımız işler de oluyor. Mesela göç olgusu üzerine de ürettiğimiz işler var. Afrika’dan İtalya’ya yıllardır yaşanan göç üzerine projemizi öneri olarak sunmuş hatta ödül almıştık. Sözleşme gereği 2 yıl içinde projeyi gerçekleştirmemiz gerekiyordu. Hemen arkasından aynı yıl 2014’te Suriye Göçü başladı ve “böyle bir gerçeklik varken, bunu göz ardı edemeyeceğimizi” belirterek, işi iptal ettik.

Bu ikinci serginizde 2015 yılında yine Dirimart’ta açtığınız “an-be an” sergisinden mesafe olarak ne kadar uzaktasınız?

M.K. : Aslında çok uzakta değiliz. O dönemde yine kişisel olarak kendi sorun ettiğimiz meseleler üzerine çalıştığımız için kavram ve duygu olarak yakın eksenlerdeyiz diyebilirim. Hatırladığım kadarıyla Gezi sonrası zamanlardı ve bir şeyler yapma ihtiyacı sürekli oluyordu. Aklımıza pek çok şey gelmesine rağmen kendimizi bilinçli olarak durduruyorduk. Bir şeyleri sıcağı sıcağına ele alırken, “hata” yapma oranınız çok yüksek. Yine 2 yıl boyunca bir birikim yaşadık ve sonrasında Dirimart’taki ilk projemiz “an-be an” gerçekleşti. Burada da paralel biçimde 2 yıllık bir hazırlık süreci yaşadık. Sonuçta malzeme ve biçim farklılaşsa da, üretirken döngüsel bir yapı gelişiyor.

Ö.G. : Şöyle bir ekleme yapabilirim; “bugünün gazete haberi aslında dünün haberidir”den hareketle, şu an çalışıp ürettiğimiz şey, hep öncesindeki süreçlerin sindirilmesiyle ortaya çıkıyor. Zamansalda olsa hep bir mesafe tercih ediyoruz.

Eserlerin alt başlıklarıyla aldıkları sözler ve dile getirdiklerine baktığımızda, ortaya bazen belirgin kurguları çıkaran “yapısalcı” veya bu kurguları parçalayan “yapı-sökümcü” yaklaşımlarınızı görüyoruz, yanılıyor muyum?

Ö.G. : Burada en önemli şey, neyin üzerine çalışıyorsak birebir onun kendi “içsel” potansiyelini kullanmaya özen gösterişimiz. Dışsal öğeleri, elemanları, bağlamları atıp o şeyi “kendisiyle baş başa bırakarak”; tercüme, kodlama, yapı söküm, sınıflama, eklemleme veya üst üste bindirme gibi uygun teknik neyse onu kullanmak, tercihimiz oluyor.

M.K. : Ama başlangıç olarak bahsettiğimiz araştırma süresince bilgi ve görsellerden oluşan bir havuz oluşturduğumuzu söyleyebiliriz. Zamanla çoğalan havuzdaki malzememizi, elemeler yaparak azaltıyoruz. Bir anlamda birikmiş olan malzemeyi, işin oluştuğu son ana, son noktaya kadar yalınlaştırmış oluyoruz.

Ö.G. : Çünkü sorular sordukça fazlalıklar kendiliğinden gidiyor ve “şeyin kendisi” kalıyor geriye. Hala kendisi kalarak yeni ve farklı bir şey söyleyebiliyor üstelik. Bir bayrak direği satın alıp erittikten sonra, mesela bir hemzemin plaka olarak döktüğümüzü düşünelim. Bu durumda bile, halen bütün potansiyelini içinde barındıran bir bayrak direği söz konusu. Sonradan biçimlense de hep potansiyeline uygun bir dönüşüm var. Sergideki “M” işi de böyle örneğin ya da 2018’de İstanbul’da büyük bir dış mekan enstalasyonu olarak gerçekleştirdiğimiz ““AYRIAYRIBİRARADA – harfler, sayılar, noktalama ve diğer işaretler” adlı çalışma. Anayasa metninin tamamı olduğu gibi orada fakat büyük formatlı bir örüntü şeklinde. Kısaca bizim “müdahalemiz” şeylere, kendileri olarak farklı söylemlerde bulunabilmeleri için bir alan açmaya çalışmak, tabir-i caizse “ona bunu söyletmeye” çalışıyoruz.

Tam da burada interdisipliner yaklaşım ve beraber çalışmanızın kolaylık ve zorluklarından bahsedebilir miyiz?

M.K. : Açıkçası iki kişi olarakhareket ettiğimiz ve sürekli birbirimize müdahale ettiğimiz bir durumumuz var. Bu ikililik hali zaten tek başına bir şeylere kapılıp gitmene izin vermiyor. Hatta iş seni sürüklüyor diyebilirim. Özlem’le en başında ortak çalışmamız bir karardan çok belki de beraber olmamız ve beraber yaşamamızdan kaynaklıydı. İlk olarak 2003 yılında Frankfurt’ta gerçekleşecek “354512 cm²” adlı sergiye ayrı sanatçılar olarak davet edilmiştik. Aynı okula giden, 24 saatini birlikte geçirip hayatta kalma mücadelesini paylaşan kişiler olarak, sergi üzerine konuşurken fikirlerimiz birbirine karıştı ve ortak bir iş ürettik. Ara ara ortak iş üreterek 2005’e kadar geldik.

Ö.G. : Kendi adıma, sanki bir sürü farklı seçenek arasından bizim seçimler yaptığımız durumlardan ziyade, böyle evrimleştiğimizi söyleyebilirim. Dirimart’tan çıkacak olan ve son 15 yılımızı kapsayan sanatçı kitabımızda da değindiğimiz gibi, çalışma dinamiğimiz gerçekten de “anlaşmaktan” çok “anlaşamamak” üzerine kurulu. Tabi sonunda form böyle anlaşamadığımız noktalardan oluşuyor.  2007’de Frankfurt’ta gerçekleştirdiğimiz ilk büyük sergimiz “be-cause”dan sonra sürekli birlikte üretmeye başladık.

İçindeki her şeyi ile yaşamı ayrıca çeşitliliğiyle kavramları konu veya referans edinen sanat, ister istemez tarihe, gündeme veya politik olana da kayıtsız kalamıyor. Pratiğiniz içinde politik olanla estetik olan arasındaki dengeyi nasıl kuruyorsunuz?

Ö.G. : Önemsediğimiz bir denge bu. Eser bir şekilde “slogan atmadan” estetik alanda da bir şeyler söylesin istiyoruz. Çalışmalar yaparken karşılaştığımız göz alıcı detaylar veya tanıdık formlarda da ortaya çıkan estetik bir yön var. Mesela “Maddesel Resimler”i yaparken karşılaştığımız Josef Albers’in renkli eserleri veya Hemzemin işi düşünüldüğünde akla gelen Carl Andre’nin çalışmaları gibi. Sonuçta izleyici bir resim veya sanat eserine yaklaşıp vakit geçirirken, onun hakkında bilgi edinip içeriğini keşfettikçe artık o başka bir şeye dönüşüyor.

M.K. : Politik estetik anlamında formla ilgili bir sıkıtımız olmadığını belirtmeliyim. Temelde sanat tarihinden alışık olup kullandığımız belirli formlar var fakat her seferinde buna içeriğiyle çelme takan bir yan oluyor işlerimizde. İzleyici “ben bunu gördüm, tanıyorum veya grafiksel bir çözüm” diyerek iyi bir örnek olan “Maddesel Resimler”in yanından geçebilir ama içeriğini öğrendiğinde farklı bir anlam katmanı olduğunu görecektir. Bu açıdan işlerin estetik bir deneyimi olması önemli.

Sanat elbette politik olmak zorunda değil –dahası estetik olmak zorunda da değil ya- fakat malzeme politik olunca ister istemez klişe olan karışıyor işe. Hatta didaktik veya slogan atan dolayısıyla kavramsal olmaktan uzak kolaycı şeyler çıkabiliyor ortaya.  Bu noktada “ince” bir ayrım olduğu fikrine katılır mısınız?

Ö.G. : Sıcağı sıcağına güncel veya kişisel bir şeyler yaşıyorken öncelikle durduğumuzu ve sanatsal üretim anlamında hiçbir şey yapmadığımızı söylemek isterim. Neden hemen sanat yapalım ki? Ontolojik olarak sanat hayatı taklit ettiğinde, orada “kendisi” olarak var zaten. Kavramsallık noktasında ise bir şeyi ne kadar çok açıklıyorsan demek ki orada kendini açıklayamayan bir şey var. Temel bir kaç şeyi söyleyip geri kalanını işin kendisinin açması önemli. İşleri üretirken de sorgulayıp farkına vardığımız bir ayrım bu. Eğer işi anlatmak için çok konuşmak ve açıklamak zorunda kalıyorsak, demek ki burada bir problem var ve eser “konuşamıyor”. Kavramsal işlerde anahtar olacak bilginin yeterli olacağını düşünüyorum.

Düşünce, sonrasında ses ve nihayet sözün geldiği soyut bir silsilenin, sizin sanatsal pratiğinizde giderek görsel-plastik olarak adlandırdığımız maddi ve somut bir disipline nasıl dönüştüğünü merak ediyorum?

M.K. : Önceki sorudan devamla, elbette bir şeyler yapma ihtiyacı duyuyoruz fakat sokaktakinin de rolünü çalmak istemiyoruz. Böyle bir şeye de hakkımız yok. Yaptığımız sanat ve sonuçta “yapay” bir şey. Öte yandan kavramsal veya metinsel bir yazıyla çalışmak estetik olarak sunmak başka bir şey. Kişisel anlamda çok iyi bir yazar veya konuşmacı değilim fakat gözüme güvenirim! Dolayısıyla o alanda daha rahatım. Görsel-plastik olanı tercih etmemin sebebi de budur zaten. Kavramsal işlerde ise kısa ve öz bir yaklaşımın yeteceğini düşünüyorum. Örneğin “Cezalı Harfler” işi ismen fazlasıyla yeterli ve açıklayıcı; elbette sonrasında anlatmanın ötesinde, iş üzerine daha fazla yorum yapılıp konuşulabilir.

Ö.G. : Yine de başlangıç ve son noktalar arasında çok net anlatılamayacak, son derece kompleks şeyler var. Öncelikle bir şeyler üzerine konuşmayla başlıyoruz. Bir şeyler sürekli gelip giderken veri akışı içinde temel itkimiz iki farklı özne olarak birbirimizle diyaloğumuz. Durup dururken değil de, günlük hayatta olan biten bir şeye bir cevap verme haliyle, bir “muhatap olma” durumuyla yola çıkıyoruz.

Bir tür kopuş olarak Modernizm’in malzeme ve teknik dışında sanata kattığı sorgulayan bakış açıları ve özellikle kavramsal derinlik, günümüz sanatı bağlamında da disiplin olarak çokça karşılaştığımız üretimlere kaynaklık ediyor. Bu açıdan kavramsal -veya kavramsal göndermeleri olan- sanatın temsiliyet potansiyeli hakkında neler söylersiniz?

M.K. : Sanatın, yaşanan şeyin veya hayatın birebir karşılığı olacağını veya temsil edebileceğini düşünmüyorum. Eser kendisini temsil ediyor! Temsiliyet çok geniş bir alan ve biraz problemli. Sanat eserinin temsil anlamında küçük de olsa bir rolü vardır fakat tam anlamıyla gerçeği temsil edebilmesi, her şeyi bir çatı altında toplayabilmesi mümkün değil.

2001’den beri özelde Almanya olmak üzere pek çok coğrafyada farklı deneyimleriniz oldu. Bunların süzgecinden yakın dönem Türkiye’sini –elbette sanatsal ortamını- nasıl gördüğünüzü merek ediyorum?

Ö.G : Her sistem kendi içine kapalıyken aynı zamanda her şey de birbirine değiyor. Dolayısıyla bir şeye dışarıdan bakabilmek, kendine dışarıdan bakmak gibi, çok kolay değil.

M.K. : Türkiye için olduğu kadar yaklaşık 17 yıldır yaşadığımız Almanya’da da ekonomi, siyaset ve sanat burası kadar olmasa da yavaş yavaş değişti. Bazı şeyler birbirinden sandığımız kadar kopuk değil ve sınırlar yok aslında. Çoğu şey birbirini tetikleyerek farklı düzeylerde bir arada olabiliyor. Yine de gücü olan bu tür değişimleri daha iyi kontrol edebiliyor gibi geliyor.

Söyleşi; Nilüfer Şaşmazer

Bu söyleşi Kahve Dünyası’nın güncel sanat projesi Yanköşe’de sergilenen “AYRIAYRIBİRARADA – harfler, sayılar, noktalama ve diğer işaretler” projesi için yapılmıştır.

http://www.yankose.org/ozlem-gunyol-mustafa-kunt-soylesi.html

Özlem Günyol ve Mustafa Kunt ile “AYRIAYRIBİRARADA – harfler, sayılar, noktalama ve diğer işaretler” hakkında bir söyleşi
Nilüfer Şaşmazer

Yanköşe için gerçekleştirdiğiniz “AYRIAYRIBİRARADA” projesi, değiştirilen anayasa metninin güncel halini soyut, karmaşık bir örüntü şeklinde sunuyor. Son derece kavramsal bir yaklaşıma sahip bu işe hazırlanırken çıkış noktanız ne oldu? 

“AYRIAYRIBİRARADA”, Türkiye’de gerçekleştirdiğimiz ikinci kamusal alan projesi. İlkini 2011 yılında Ankara’da Yüksel Caddesi’nde gerçekleştirmiştik. “İkna Egzersizleri” isimli bu çalışma 2011 seçim döneminde siyasal parti liderlerinin propaganda posterlerinde verdikleri pozlardan yola çıkılarak oluşturulmuştu. Proje, seçimlerden hemen önce Yüksel Caddesi’ndeki bir billboarda yerleştirilmiş ve seçimler gerçekleştirildikten kısa bir süre sonra da kaldırılmıştı. “İkna Egzersizleri”, görsel olarak çok daha direkt ve hızlı anlaşılabilen, mizahi bir dili öne çıkaran bir çalışma olarak “AYRIAYRIBİRARADA”dan ayrılsa da, her iki iş de aynı noktadan besleniyor: Kamusal alanda bir söz söyleme hakkı doğduğunda, bu hepimize ait olan bir mekana müdahale etmek anlamına geliyor. Böyle olunca da, hepimizi doğrudan etkileyen bir konu üzerine bir şeyler söyleme isteği kaçınılmaz oluyor. “AYRIAYRIBİRARADA” projesi, 16 Nisan 2017 referandumundan birkaç ay sonra tasarlandı. İş anayasa metninin şimdiki halinin tamamını içeriyor. 

Anayasadaki harfler, sayılar, noktalama işaretleri ve diğer işaretler, bu işte yalnızca benzerleriyle bir araya geliyor ve hepsi farklı akslarda uzanan çizgilere dönüşüyor. Yani bir anlamda anayasanın tüm içeriğini parçalara ayırıp onu hem anlamsızlaştırıyor hem de yeni anlamlara gebe hale getiriyorsunuz. Bir anlamda izleyene “Sen de kendi cümleni kur, anlamını yarat” gibi bir çağrıyı barındırıyor mu bu iş? 

Evet, çalışma anayasa metninde kullanılan bütün ögeleri birbirlerinden ayırarak her bir ögeyi kendi benzeriyle bir araya getiriyor ve böylece metni çözüyor. Ancak, kendi benzerleriyle bir araya gelen ögeler bağlı oldukları metinde kullanıldıkları sayı kadar varlar. Bu nedenle, anayasa metni bütün potansiyeliyle gözümüzün önünde durmaya da devam ediyor. Metinden ayrılan ögeler anlamsızlaşıyorlar, anlamsızlaştıkça bağımsızlıklarını kazanıyorlar. Bağımsızlıklarını kazandıkları andan itibaren kendileriyle kurulabilecek yeni cümlelere alan açıyorlar. “AYRIAYRIBİRARADA”, anayasanın bizi bütün farklılıklarımızla bir arada tutan bir forma dönüşmesi önerisini görsel olarak ortaya atıyor. 

Anayasalar bireylerin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alan metinler; bu açıdan Türkiye’deki sisteme dair politik bir bakış, duruş da sezilebiliyor. Nitekim daha önceki çalışmalarınız da bireysel ve kolektif aidiyet, politik sistem ve kimliğin inşası, dil, semboller gibi birbirine bağlı kavram ve olguları işliyor. “AYRIAYRIBİRARADA” bunların arasından, anayasadaki hak kelimesinin olduğu sayfalar üst üste getirilerek bütünü okunmaz bir hal almış “Hak” (2015) ya da 1982 anayasasındaki her bir harfi ayrı kitaplara topladığınız “İlk Günkü Kadar Taze” (2011) adlı çalışmalara içerik açısından, ulusal bayrakların temel çizgilerini üst üste bindirerek oluşturduğunuz “Kurucu Çizgiler”e (2015) ise görsel anlamda yakın denebilir mi?

“İlk Günkü Kadar Taze”, 2010 referandumundan sonra yaptığımız bir çalışma. İş, anayasa metnini oluşturan bütün ögeleri, “AYRIAYRIBİRARADA”da da olduğu gibi, birbirlerinden ayırıyor. Fakat “AYRIAYRIBİRARADA”dan farklı olarak birbirlerinden ayrılan ögeler metindeki yerlerini terk etmiyorlar, yerlerini koruyarak 53 kitaba bölünüyorlar. A kitabının içerisinde sadece a’lar, 5 kitabının içerisinde sadece 5’ler, nokta kitabının içerisinde ise sadece noktalar var. İş, harfler, rakamlar ve noktalama işaretleri ile ilk defa karşılaştığımız ilkokul günlerine gönderme yapıyor ve metni olası kurgulara açık hale getiriyor. “Hak” ise anayasa metninde bulunan bütün hak kelimelerini bir araya toplayarak metnin geri kalanını arka plana itiyor ve anayasanın öncelikli konusunun bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması olduğunun altını çiziyor. 

Her iki iş de anayasa metninin değişimi üzerine tartışmaların yaşandığı dönemlerde yapıldı. Fakat biraz daha yakından bakarsak, 2011 yılında yaptığımız “İlk Günkü Kadar Taze”, adından da anlaşıldığı gibi, daha iyimser bir çalışma. 2015’te gerçekleştirdiğimiz “Hak” kaygıların arttığını gösteriyor. “AYRIAYRIBİRARADA”da ise metni oluşturan ögeler metindeki yerlerini terk ederek art arda sıralanıyor, kaotik bir şekilde yeniden bir araya geliyor ve bir anlamsızlık anı yaratıyorlar. “Kurucu Çizgiler” işi görsel olarak “AYRIAYRIBİRARADA” işine yakın gibi gözükse de “AYRIAYRIBİRARADA” işindeki rastlantısal bir araya geliş, “Kurucu Çizgiler”de bir düzen olarak karşımıza çıkıyor.

Bu işin kamuya açık bir alanda yer alması ve içeriğinin anayasadan ödünç olması akla toplumsal sözleşmeyi de getiriyor. Bu çalışma toplumsal uzlaşı kavramını merkeze alıyor demek doğru olur mu? Ve sizce kamusal alanda yer alması nedeniyle, birey-devlet ilişkisini merkeze aldığınız diğer işlerden ayrılıyor mu?

Evet, bu çalışma toplumsal uzlaşıyı merkezine alıyor demek doğru olur. Anayasa, hepimizi ilgilendiren bir metin. Her ne kadar yeni anayasa %51’le referandumdan geçmiş olsa da, %100’ümüzü etkileyecek bir konuda toplumsal uzlaşıyı sağlayacak bir metin talep etmek her birimizin en doğal hakkı olmalı diye düşünüyoruz. İşin kamusal alanda sergileniyor olması ise oradan geçecek olan herkesin işle olumlu ya da olumsuz bir diyaloğa girecek olması demek. Bu anlamda çok daha fazla insanla iletişime geçeceği için iç mekanlarda gösterdiğimiz projelerden ayrılıyor.

Diğer taraftan, anayasayı lime lime etmek bir anlamda toplumsal sözleşmeyi de (tekrar, ama belki farklı şekillerde kurmak üzere) bozmak anlamına geliyor. Bu açıdan işinizin aslında anarşik bir boyutu olduğunu düşünmek mümkün mü? 

İşin, anayasa metnini kaotik bir platforma taşıdığı doğru ancak “AYRIAYRIBİRARADA” işinin şu anda yürürlükte olan anayasa metnini potansiyel olarak olduğu gibi koruduğunu da unutmamak lazım. Bizim işimiz, elimizde olan şeyin kendisinden nasıl yeni bir öneri yaratabiliriz sorusuna cevap arıyor diyebiliriz. Bu anlamda iş anayasayı görsel bir alana taşıyor, onu başka bir dile aktararak dönüştürüyor. Bizim burada yapmaya çalıştığımız metnin kendisinin, kendisine rağmen daha kapsayıcı başka bir şeye evrilebilmesi ihtimalinin üzerine gitmek. 

Yapıbozumcu bir yönü olsa da çalışma, adından belli olduğu üzere, farklılıkların bir aradalık durumuna göz kırpıyor; hatta hem bireysel hem kolektif bir duruşa işaret ederek ayrı ayrı bir arada olma ihtimaline bir çağrı yapıyor. Bunu düşününce aklıma, sizden önce Yanköşe’de ağırlanan Nermin Er’in de işinde bir arada yaşama vurgusu yapmış olması geliyor. Onun çalışması daha ziyade şehir ölçeğinde insan ve hayvanların birlikte yaşaması fikrini ele alırken, sizinki insanların bir arada olması halinin daha soyut, düşünsel, politik açıdan ele alınışı gibi. Bu anlamda bu işlere bir kavramın farklı yorumlanmaları gibi bakmak mümkün mü sizce? 

“AYRIAYRIBİRARADA” bütün farklılıklarımızla bir arada olmaya bir çağrı olduğu gibi bu farklılıklar olmadan anlamlı bir cümle kurmanın da imkansızlığını vurguluyor. Farklılıklarımız ancak bir arada olduğumuzda ortaya çıkabiliyor ve bir anlam kazanıyor. Nermin’in işinde de, bizim işimizde de bizden farklı olanların yaşam hakkı ve birlikte bir yaşam kurma önerisi var.

Çalışmanın yer aldığı uzamla ilişkisine bakacak olursak, aslında doğasındaki iki boyutluluğun, bir tür illüzyonla, üç boyutlu gibi algılanabilme ihtimali olduğunu görüyoruz. Diğer taraftan döngüsel bir çıkmaz var: İş uzaktan tamamen anlaşılmaz ve karmaşık görünüyor; yakınlaştıkça insan tanıdık harf ve işaretleri görüp anlam çıkarabileceğini sanıyor ancak en yakına geldiğinizde yine bunların anlamlı bir şekilde düzenlenmediğini anlıyorsunuz. 

Aslında burada döngüsel çıkmaz olarak bahsettiğin anlaşılmazlık, bir şeyin aynı anda hem kendisi hem de başka bir şey olması durumundan kaynaklanıyor. Bu, bizim çalışma yöntemimizin bir parçası. Bize sorarsan iş uzaktan bakıldığında çizgilerden oluşan soyut bir desen olarak anlaşılıyor,  yakınlaştıkça çizgilerin harfler, noktalama ve diğer işaretlerden oluştuğunu anlıyorsunuz. Daha da yakınlaşan izleyiciler için ise işin ismini ve iş üzerine kısa bir bilgiyi içeren tabela, anahtar olarak devreye giriyor. Şöyle de söyleyebiliriz; işle uzaktan, yakından ve en yakından ilişkiye giren izleyiciler için iş kendini birkaç farklı şekilde sunuyor. 

Ulus, bayrak, dil gibi büyük anlatılar, yalnızca Türkiye’ye ait değil elbette. Bu anlatıların kurucu unsurlarını parçalama yönteminizi uzun süredir yaşadığınız Almanya’da da uygulamıştınız. Örneğin 2012 tarihli “Spread the Word” adlı işinizde politik parti söylemlerindeki kimi kelimeleri bağlamlarından ayırıp, ayrı kutulara koyup; izleyiciyi kendi cümlesini kuracağı kelimeleri bu kutulardan seçmeye ve bir konfeti tabancasına yerleştirmeye davet ettiniz. Bu işle birlikte diğer kimi işleriniz de aklıma açık yapıt kavramını getiriyor. Siz parçalı kurguladığınız işlerinizde izleyiciyi de o işi yorumlamaya davet ediyor, anlam kurgusu için belli bir özerklik tanıyorsunuz denebilir mi? 

“Spread the Word”, Almanya’da seçim dönemlerinde kamusal alanlara asılan siyasi partilere ait propaganda posterlerinde kullanılan söylemleri içeren bir proje. Çalışma, bu söylemlerde kullanılan
kelimelerin tümünü, aralarında herhangi bir seçim yapmaksızın alır ve alfabetik sırayla sunar. Böylece, her bir kelime kendi bağımsız konumunu kazanmış olur. Ancak iş, söylemleri oluşturan kelimelerin hepsini olduğu gibi kullandığından, sonuçta ortaya çıkan indeks, posterlerde kullanılan söylemlere bağlı kalmaya da devam eder. Daha önce bahsettiğimiz durum burada da var. İş, konu aldığı şeyin (burada siyasi parti söylemleri) bütün potansiyelini kullanarak onu başka bir şeye dönüştürmeye çalışıyor. Bu anlamda “AYRIAYRIBİRARADA” işiyle de benzeşiyor.

“Spread the Word” izleyicinin katılımıyla tamamlanan interaktif bir proje. İş üç bölümden oluşuyor. Bunlar; siyasi parti söylemlerinde kullanılan kelimelere ait bir indeks, bu indekste geçen her bir kelimenin binlerce küçük ölçekli baskısı ve yüzlerce konfeti tabancası. Çalışmayı kısaca şöyle anlatabiliriz: İş izleyicileri indeksteki kelimeleri kullanarak kendi söylemlerini oluşturmaya davet eder. Bu davete cevap veren her bir katılımcı, indeksten seçtiği kelimelerle kendi söylemini oluşturur. Daha sonra bu söylemi iki adet konfeti tabancasının üzerine yazar ve her iki tabancanın da içerisini söyleminde kullandığı kelimelerin küçük ölçekli baskılarıyla doldurur. Yeni söylemi içeren tabancalardan bir tanesi işle beraber kalırken, diğeri katılımcıyla beraber mekandan ayrılır. Böylece kamusal alandan içeriye taşınan kelimeler farklı söylemlere dönüşerek yeniden dışarıya dağılırlar.  

Senin de sorunda belirttiğin gibi, parçalı kurgulanan işlerimizin çoğu izleyiciye yeni anlam kurgusu
için alan açmaya çalışıyor. Belki de bu durumu sadece parçalı işlere indirgememek lazım. İşler, bazen “Spread the Word”deki gibi izleyicinin birebir katılımıyla, bazen 12 metre uzunluğunda bir bayrak direğini eriterek yaklaşık 2 cm yüksekliğinde bir metal plakaya dönüştürüp Dortmund’da bir kaldırıma yerleştirdiğimiz “Hemzemin” işindeki gibi fiziksel bir deneyimle, bazen de “AYRIAYRIBİRARADA”ki gibi, görsel bir estetik dil yoluyla izleyiciye kendi anlam kurgusunu oluşturabileceği bir alan açmaya çalışıyorlar.

Bence bu iş İstanbul’un göbeğinde sadece görselliğiyle değil, içeriğinin ortaya attığı tartışma ve getirdiği öneriyle de kayda değer bir alan açmış olacak. Çok teşekkürler ve tebrikler!